Amerika Batıyor mu? Kime?

User Rating: 5 / 5

Star ActiveStar ActiveStar ActiveStar ActiveStar Active
 

  Jimmy Cüneyt Gürkan - Amerika kemerlerini bağladı ve 1930’larda yaşanan Büyük Depresyon’dan sonraki en kötü ekonomik şartlara hazırlanıyor. O yıllardaki en yüksek işsizlik oranı 1933’te yüzde 24.9 olarak tespit edilmisti. ABD ekonomisi 2020’nin ilk çeyreğinde yüzde 4.8’lik daralma gösterdi ve resesyonun (daralma) başladığı tescillendi. İkinci çeyrekte beklenen daralma en düşük yüzde 30 olarak öngörülüyor. 1929 ile 1933 yılları arasında ise dünya ekonomisi yüzde 26.7 küçülmüştü.

Benim de New York’ta yaşayarak tecrübe ettiğim, son zamanların en büyük ekonomik krizlerinden biri; 11 Eylül 2001 saldırıları sonrası yaşanan kriz diğeri 2008’deki bankacılık finansal kriziydi. 11 Eylül sonrası New York’un  ekonomik geri dönüşü üç yıl, 2008 banka krizindeki kayıplarını geri kazanması ise iki yıl sürdü. Covid-19 pandemisinin çok daha büyük ve global bir kriz olduğunu düşünürsek,  ABD’nin bu krizin yaralarını  4-5 seneden önce sarması zor görünüyor.

ABD’de pandemi ile birlikte oluşan ekonomik sorunların kaynağını ülkede halihazırda çok kötü yönetilen sağlık sistemine bağlayabiliriz. Sağlık sistemi, ilaç sanayii, sigorta şirketleri, hastaneler ve devletin 3.7 milyar dolarlık pastayı bölüşmeleri yüzünden halihazırda halkın sırtında taşımak zorunda olduğu bir kambur gibiydi. Kapitalist düzenin en çirkin ve acımasız hali adeta işbirliği içerisinde sağlık sektörüne derinlemesine işlemişti. Amerikalıların yüzde 91.52’si özel şirketler tarafından sigortalı iken, devlet gelirinin yüzde 17.7’si sağlık harcamalarına gidiyor, Amerikan halkı vergilerden sonra gelirlerinin yüzde 23’ünü  sağlığa harcıyor. Ancak ciddi bir hastalıkla karşılaştıklarında sigorta şirketleri bir yolunu bulup hastalığı veya giderleri kapsam dışında tutup sigortalıyı sitemin dışına atmakta gecikmiyor.  

Bütün bu olumsuzluklara rağmen, ABD ekonomisi pandeminin zararlarının üstesinden gelecek güçte. 2021 yılında yavaş yavaş yaralar sarılmaya başlayacaktır. Başkan Donald Trump’ın önümüzdeki kasım ayında yapılacak başkanlık seçimlerini kaybetmemek için tüm yetkilerini kullanarak, halka ve şirketlere dağıttığı desteği artırması bekleniyor. Amerikan halkının Trump yönetimine ve Trump’a olan desteği yüzde 43’le son altı ayın en düşük seviyesinde. Seçimlerin de baskısıyla Başkan Trump, bir an önce ekonomiyi rayına oturtmak istiyor.  

Seçim anketlerinin kötüye gitmesi durumunda bir dış tehdit  ve düşman yaratılarak kamuoyununun aynı milli duygularda ve başkanlarının yönetimi altında birleşmesi hamlesi de teorilerden biri. Geçmişte ABD başkanları ülkeyi savaşa götürdükleri zaman hep destek görmüş. Seçim öncesi ülke savaş halindeyken, halk, var olan başkanı başkomutan olarak görmüş ve sahip çıkmış. En önemli soru ise şu; Trump yeni düşmanı nerede bulacak? Bu düşman Çin veya Ortadoğu ülkelerinden biri mi olacak? Ortadoğu'da olması durumunda konjonktürel olarak o bölgede yaşanan her şey Türkiye'yi de etkilediğinden dilerim böyle bir hamle gerçekleşmez. 

Trump yönetiminde ekonomik açıdan son üç sene gayet başarılı geçti. Dow Jones borsası 2017’de yüzde 25, 2018’de yüzde -5, 2019’da yüzde 22 getiri sağladı. Bir ülkenin güçlü bir ekonomiye sahip olup olmadığınının en net göstergeleri; GSMH (Gayri Safi Milli Hasıla), işsizlik oranı, enflasyon, paranın gücü, faiz oranları, perakende satışlardır. ABD, pandemi öncesi bu göstergelerde çok iyi durumdaydı ve pandemi sonrası zarar yönetimi hızlanacak, an önce ekonominin toparlanması sağlanacaktır. Pandemi döneminde Amerikan şirketleri içinde Amazon yüzde 26, Facebook yüzde 18, Microsoft yüzde 15, Alphabet yüzde 13, Apple yüzde 1 gelirlerini artırdı bu veriler de oldukça dikkat çekici ve ekonominin toparlanması açısından önemli. 

Amerika,  seçim öncesi politik kutuplaşma içinde tarihi bir ekonomik krize giriyor. Hem 11 Eylül sonrası yaşanan krizde hem de 2008 krizinde hissetmediğim kadar krizin etkilerinin atlatılacağına ve ülkenin geleceğine pozitif bakıyorum. Amerika batmıyor, bir süre vites küçülecek belki ama 5. vites bu arabada ve ABD tekrar vitesi yükseltecektir. 

 

 

 

 

 

 

 

 

Facebook

Youtube