Jimmy Cüneyt Gürkan - Amerika 3 Kasım 2020’de 46. Başkanı’nı seçmek için sandığa gidiyor. 328 milyon nüfuslu ABD’de 240 milyon kişi oy kullanabilir statüde. 31 Ekim itibarı ile 90 milyon kişinin üzerinde kişi oy kullanmış durumda. 3 Kasım’dan önce, toplamda 150 milyon kişinin oy kullanması bekleniyor. Bu rakam oy kullanma hakkına sahip nüfusun %65 ini işaret ediyor. Yakın tarihte en çok oy kullanma oranına ulaşılan 3 seçim, 2018’de Barack Obama John McCain çekişmesinde %61.65, 2016’da Trump Hillary yarısında %61.1, 2004’te George W Bush John Kerry çekişmesinde %60.1 olmuştu. 1947 ile 2006 arasında ABD GYMH’si democrat başkanlarla %4.2. Cumhuriyetçi başkanlarla %3 oranında büyümüş. ABD borsaları ise Demokrat başkanlarla %10.6, Cumhuriyetçi başkanlarla %6.3 getiri sağlamış. GSMH Demokratlarla 1.6 kez daha fazla büyümüş.
ANKETE İNANMA, ANKETSİZ KALMA. RAKAMLAR BİZE NELERİ FISILDIYOR?
3 Kasımdaki seçimlere bir hafta kala çok bilinmiyenli ABD Başkanlık seçimlerininin sonuçlarını tahmin etmek gerçekten çok zor. Pandemi, ekonomik resesyon, yüksek işsizlik, sistematik ırkçılık tartışmaları ve siyasal kutuplaşmaların gölgesindeki seçim bizi belki de en az yalan söyleyen istatistiklere yönlendiriyor.
1. AMERİKA’NIN 1. SORUNU KOVİD-19, EKONOMİ DEĞİL;
ABD seçmeni yapılan araştırmalarda en büyük sorun olarak PANDEMİ’yi görüyor. Pandemiyi hangi aday daha iyi yönetir sorusuna verilen cevapsa JOE BİDEN. Bu su açıdan çok önemli, anketlerin yapılmaya başladığı tarihten bu güne kadar, ikinci defa seçilmek için aday olan başkana karşı yarısı kazanan 3 kişi var. 1976’da JIMMY CARTER, 1980'de RONALD REAGAN, 1992'de BİLL CLİNTON. Peki bu 3 kişinin ortak özelliği ne? Üçü de seçim öncesi ABD’nin en önemli sorunu olarak anketlerde belirlenen konularda Başkan’dan daha güvenilir blunuyorlarmış. BİDEN’da Pandemi konusunda Trump’tan önde. Eğer en önemli sorun ekonomi olsaydı, seçimi Trump'ın kazanması daha ihtimal dahilinde olacaktı.
2. ANKETLER VE RAKAMLAR NELERİ ANLATIYOR. TOPLAM GENEL OYLA, DELEGE SAYILARI NE DURUMDA?
Kamuoyu yoklamalarında 60 anketin ortalamasında BİDEN %7.8 önde gözüküyor. Peki geçen seferde Hillary Clinton öndeydi ama kazanamadı mantığı ne kadar doğru? Bence pek doğru değil çünkü geçen sefer anketler toplam oy adedinde sadece %1.1 yanıldı. Ortalama anket sonuçları 2016 seçim sabahı Clinton’ı %3.2 önde gösteriyordu, sonuç %2.1 fark oldu. Ama aradaki 2.9 milyonluk fark Trump’ı başkan yaptı. Peki anketler hangi yüzde ile yanılırsa sonuç değişir? %7.8 lik rakamın yanılma payı ne ve toplam oyla seçmen kurulu arasındaki oynama oranı ne olur? Bence aradaki fark %3'ü geçmezse (yani 4.5 milyon kişi) Trump kazanamaz. Yani anketler %4.8 yanılsa bile ABD’nin 46. Başkanı JOE BİDEN olur.
Şu anda Seçmenler kurulunda Trump 163, Biden 266 delege sayısına ulaşacak gibi gözüküyor ama bu rakamlar toplam 538 delegenin şu anda 109 tanesinin yanı %20 sinin belirsiz olduğunu gösteriyor. Tartışmalı 5 eyaletteki toplam 83 oy Trump’a gitse bile yetmeyebilir. En önemli eyalletler (29) delege ile FLORİDA, (18) delege ile OHİO, (16) delege ile GEORGİA, (15) delege ile KUZEY CAROLİNA ve (6) delege ile IOWA.
3. AMERİKANIN GİDEREK DEMOKRATLAŞMASI
George Washington’ın 1789’da, yani 231 yıl önce ilk başkan olarak göreve başlamasından beri, Amerika giderek demokratlaşıyor bunun 2 sebebi var. 1. Vatandaş olan göçemenler. 2. 18 yasına girerek oy hakkı kazanan gençler. Bu iki grupta ağırlıklı olarak demokrat eğilimli. Her yıl 4 milyon yeni seçmen katılımıyla, 4 yıllık başkanlık seçimlerinde 20 milyon yeni seçmen oluşuyor ve bu grubun eğilimi demokrat.
Amerikan tarihinde toplam 45 başkandan, 19 u Cumhuriyetçi, 15'i Demokrat, 11'i ise iki grubada ait değildi. Son 10 başkana baktığımızda, (51 yılda) 5'e 5 bir bereberlik, son 5 başkana baktığımızda 3-2 Cumhuriyetçi üstünlük gözüküyor. Son 5 başkan R D R D R. Bush R 89-93, Clinton D 91-01, H W Bush R 01-09, Obama D 09-17, Trump R 16-20
1936’DAN BERİ AKTİF BİR BAŞKAN’A KARŞI ULAŞILAN EN YÜKSEK DESTEK BİDEN’DA
Joe Biden şu anda kamuoyu yoklamalarında %55 destek alırken, Trump %43 destek görüyor. Clinton bile Trump’tan fazla oy almasına rağmen Amerikalı seçmenlerin çoğu 1992'den beri yapılan son 7 seçimin 6'sında demokrat başkana oy verdi: Bunların hepsi başkan olamayıp, bazıları Hillary Clinton gibi ELECTORAL COLLEGE yani SEÇMENLER KURULU dengesine takıldı. Hillary Clinton’da 3 milyona yakın daha fazla oy almasına rağmen, Başkan olamamıştı. Clinton oyların %48.2'si yani 65 milyon 844 bin oy alırken, Trump oy oyların %46.1'ini yani 62 milyon 979 bin oy aldı. Bu sonuçlar Trump’a 304 Seçmen kurulu çıkarırken, Çilnton 227'de kalmıştı. Son 7 başkandan toplamda daha çok oy alan tek Cumhuriyetçi başkan 2004 seçimlerinde George W Bush oldu).
4. POSTA İLE OY KULLANMA
Genel oalrak demokratlara daha fazla katkı sağlayan posta ile oy kullanma bence bu seçimlerde JOE BİDEN’a en az 1-2 puan kazandıracak. 9 eyalet ve DC de ağırlıklı olarak posta ile oy kullanılacak, 36 eyalet istekle pusula gönderecek, 5 eyalette (IN,LA,MS,TN,TX) seçmenler ancak geçerli sebep göstererek posta ile oy kullanılabilecek.
5. FLORİDA FLORİDA FLORİDA
Salıncak eyaletlerden en önemlisi 29 delege ile Florida ve su anda Biden %1.8 çnde gözüküyor. Biden Kübalılar ve genç Latinlerden oy kaybederken, Trump Pandemi’den en çok etkilenen 65 yaş üstü kesimden Florida’da oy kaybediyor. 100 yıldır hiçbir Cumhuriyetçi Başkan Floridayı kazanmadan başkan olamamış. Florida seçmeninin tavrını da İnterstate 4 koridoru denilen 132 millik yolun etrafındaki bölge belirliyor. Florida’nın ortasını Daytona Beach’ten başlıyarak, Orlando’dan geçiyor ve Tampa’ya kadar devam ediyor. Bu bölge FL oylarının %42 sine sahip ve onlar ne derse FL‘da o oluyor. 1996'dan beri son 24 yılda bu bölgedeki 7 kasabada kazanan başkan olmuş. Bu kasabalar Pinellas, Hillsborough, Polk, Osceola, Orange, Seminole ve Volusia.
