Father Aziz Hadodo New Jersey’deki Mor Gabriel Kilisesi’nin rahibi olarak 1994 yılından beri görev yapıyor. Aile köklerini 400 yıl öncesine kadar bilme şansına sahip nadir isimlerden biri. Sülalede 40 çocuk aynı anda beşikte bebek olduğu için Kürtçe ‘çil dergûş’, (Kırk Beşik) Sülalesi olarak da biliniyor. Kuzenler arasında çıkan bir anlaşmazlık nedeniyle bir grup Diyarbakır’dan Midyat’a kaçıyor. Diğerleri de onları takip ediyor. Din adamları araya girmesiyle barışıyorlar. Aile bu olay neticesinde 400 yıl önce Diyarbakır’dan Midyat’a göç etti. Aileden bir Süryani patrik ilk kez 200 yıl önce bir soy ağacını çıkardı. Suriye’de milletvekilliği yapan bir başka akraba da 60 yıl kadar önce soy ağacının üzerine çalışıp şu anki güncel haline getirdi. Hadodo kelime anlamı olarak Demirci demek. Soy ismi kanunu gelince aynı sülaleden Sevinç, Demircioğlu, Haddad gibi farklı soy isimler aldılar. 1977 yılında soy ismini Hadodo olarak değiştiren ilk kişi Father Aziz oldu. Halen İsveç’te yaşayan Süryaniler arasında en büyük ailelerden biri Hadodo Ailesi.
Osmanlı İmparatorluğu döneminde Amerika’ya göç eden Midyatlılar arasında Father Aziz’in dedesi ve dedesinin kardeşleri de vardı. Annesinin babası Hanna (John) Gündüz 1905 yılında ABD’ye geldi. Rhode Island’taki Old Slater Mill fabrikasında dokuma işinde çalışmak üzere eleman arayışında olan fabrika yetkilileri, bir Türkiye ziyaretlerinde Midyat’ta dokuma tercübesi olan 13 genci işe alma sözü verdi. The Old Slater Mill is now known as the birthplace of the American Industrial Revolution. This is the first cotton-spinning mill in the U.S. Maaşlarını daha ABD’ye gelmeden ödemeyi kabul etti. 13 Süryani gencin bir isteği vardı: ‘’Bizi birbirimizden ayırmayacaksınız.’’
1905 yılında Ellis Island’a geldiklerinde iki kişinin gözünde trachoma hastalığı teşhis edildi. Bulaşıcı olduğu için iki kişi ABD’ye alınmadı. Diğerleri itiraz etti. ‘’Eğer onları almazsanız biz de girmiyoruz,’’ deyince patron hasta iki kişinin tedavilerini yaptırıp geri getirme sözü verdi. Rhode Island’ın Pawtucket şehrindeki fabrikada çalıştılar. Father Aziz yıllar sonra dedesinin çalıştığı aynı fabrikada çalıştı. Fabrika şu an müze olarak hala duruyor.
O yıllada dedesinin kardeşi Kerimo hatırı sayılır bir servetin sahibiydi. İkinci el mobilya satışından büyük paralar kazanmıştı. Dedesi günde 6 dolara tekstil fabrikasında çalışıyordu. Fabrikadaki işçi sendikasının başkanlığını da yaptı. Ailesini yanında getiremediği için 1917’de Midyat’a geri döndü. Bir süre Mardin’de kurulu bulunan askeri birliğe tuz, şeker, un sattı. Okul bitirmemiş olmasına rağmen kendisini yetiştirmişti. Dava vekilliği yaptı. 1939’da deri kanserinden vefat etti. 1917’de birlikte geldiği arkadaşların yarısı geri döndü.
Father Aziz Hadodo, Midyat’ta 1950 yılında dünyaya geldi. İlk ve orta okulu Midyat’ta okudu. Liseye 1965 yılında Mardin’de başladı. Mardin’de genelde kızları okutmazlardı ama ailedeki 3 erkek 3 kız herkes okudu. Annesi Sariye, Latin alfabesi le Midyat’ta okul bitiren ilk kız mezunlardan biriydi. Sariye ismini bölgede Ermeniler, Kürtler, Yezidiler çocuklarına koydu. ‘’Çok sevilen melek gibi bir kadındı,’’ diye anlatıyor.
Dedenin yarım kalan Amerika macerasını tamamlamak Father Aziz’in terzi olan babasına düştü. 1965’te ABD’ye geldi. Father Aziz’in annesinin amcasının ABD’den gönderdiği 200 dolar parayla terzilik kursuna gitti. Terzi oldu.
Hadodo’nun anne ve kardeşleri 1971’de kendisi de Yıldız Teknik Üniversitesi’ni bitirip Rhode Island’a 1972’de geldi. Eşiyle üniversite son sınıftayken nişanlandı, 1973’te evlendi. 2 kız, bir erkek çocukları var. Beş kişilik Hadado ailesinde toplam 11 dil konuşuluyor: Türkçe, Süryanice, Arapça, Kürtçe, Ermenice, Rumca, İspanyolca, İngilizce, Almanca, Portekizce.
Hadodo, Rhode Island’a ilk geldiğinde bir taraftan okula giderken bir taraftan da dokuma tezgâhları tamir etti. Kapanan bir K Mart süpermarketini devraldı 12 yıl Hadodo Discount adıyla çalıştırdı. Bölgede tanınmasına vesile oldu. Rhode Island’ın Woonsocket şehrinde city council üyeliğine seçildi. Oyların yüzde 70’ini kazandı. Profesyonel müzik grubuyla programlara katıldı. Boston’da Başkonsolos Orhan Gündüz’ın davetiyle Cumhuriyet Bayramı’nda Boston’da konser de verdi. ‘’Başkonsolos öldürüldüğünde çok üzüldük. Çok iyi bir insandı,’’ diye anlatıyor.
Rhode Island’ta yaşamasına rağmen ara ara Hackensack, New Jersey’deki Süryani Kilisesi’ne gidip geliyordu. SSCB’nin dağılmasından sonra Rhode Island’taki askeri üs ve fabrikalar kapanınca ekonomik şartlar zorlaştı. Eyalet büyük göç verdi. Kiraya verdiği emlaklarını satıp New Milford, New Jersey’e taşındı. ‘’New Jersey’deki kiliseden papaz olma teklifi geldi. Bizim milleti de özlüyordum. Buraya cemaatin arasına geldik. Rhode Island’ta Türkçe konuşan birini görünce zorla eve götürüyorduk. Allah'a hizmet etmeyi. İnsanlara hizmet etmeyi seviyorum. Burada cemaatim de beni seviyor,’’ diyor. Papaz olmak için 40 gün süreyle Hollanda’da manastırda eğitim aldı. Süryanice okuma yazmasını geliştirdi.
Hackensack’ta 1990’ların başında 20 kadar Süryani Aile varken, cemaat sekiz yıl önce Haworth, New Jersey’de yeni bir kilise yaptırıp oraya taşındı. Cemaat de zamanla büyüdü. Şimdi yaklaşık 200 aile kilisenin üyesi. Kilise yeni nesli çekebilmek için futbol, basketbol, voleybol, bowling turnuvaları düzenliyor. Aramicenin yeni nesiller tarafından da öğrenilmesi için çaba harcıyor. ‘’Bizi en çok ürküten ve düşündüren evliliklerle kiliselerdeki nüfus azalması. Tamam dışarıdan birini sevdin. Bari kiliseye getir. Kız olsun erkek olsun evliliklerle sayımız azalıyor.’’ Kilisedeki çalışmalar neticesinde ancak gençlerin çoğu Süryanice okuyup yazabiliyor. Kilisede ayinler de Aramice olarak yapılıyor.
Aziz Hadodo, 18 yıl sonra Türkiye’ye ilk kez 1990 yılında gezmeye gitti. ‘’Burnumda tutuyordu Midyat. Haftada 1-2 kez rüyalarıma giriyordu. Çocukluk anılarım sürekli gözümün önündeydi. Yıllar sonra gittim ama maalesef umduğum gibi bulamadım. Tanıdığımız komşular yoktu. Şehirdeki konuşma dili değişmişti. Üzüntümden ağladım.’’
Hadodo, kiliseye yük olmamak için kira dışında bir yardım almıyor. 30 yılı aşkın süredir de Hadodo Construction adıyla inşaat işinde faaliyet gösteriyor. ‘’50 yıldır Amerika’dayım. Her zaman için 6 gün çalıştım. Bir papaz ölene kadar papadır ama ben istiyorum 2-3 sene daha kalayım, birini yetiştiririz. 72 yaşına geldim,’’ diyor.
‘’İman Amerika'da da Avrupa'da çok zayıfladı. Allah'ı ispat etmeni isteyen kitleler arttı. Ortak dinlerin hepsinin aynı sorunu var. Yani genç nüfusu ibadet ortamlarına çekmek zorlaştı.’’
Haworth, NJ’de kilise binası yapılırken belediye çok zorluk çıkardı. Yaklaşık izin ve inşaat süreci 4-5 yıl aldı. ‘’Hristiyan memleketi diyoruz ama çok uğraştık. Hatta bize zorluk çıkaran avukatı bir gün bir mağazada gördüm. Selam verdim. 'Sen benimle hala konuşuyor musun? Nefret etmiyor musun?’’ diye sordu. ‘’Yok, niye nefret edeyim ben seni seviyorum’ dedim. ‘O kadar size zarar vermeye çalıştım.’ dedi. ‘Sen vazifeni yaptın sen olmasan başka avukatı getireceklerdi’ dedim.’’ (Fotograflar: Koray Kasap)
