Girişimci Ali Hantal, VR teknolojisi ile ilk kez 2014'te Las Vegas CES fuarında tanıştı. Dünyada yeni bir devrimin başladığına inandı ve Virtual Reality Masters şirketini kurdu. Türkiye'de özel sektörün önde gelen pek çok kurumuna CVR projeleri gerçekleştir. Hantal, VR teknolojisinin geleceğini ve planlarını TURKOFAMERICA dergisine anlattı.
VR’nin tarihçesi nedir ve nasıl gelişme kaydetti ilk çıktığı günden bu yana?
VR aslında çok yeni bir konsept değil. 1900’li yılların başında gözlük tarzı cihazlarla sanal dünyaların yaratılabileceği konuşulmaya başlanmıştı. 1939 yılında hepimizin çok iyi bildiği view-master piyasaya çıktı. Sonra 1950’li yılarda Sensorama bu alanda atılmış önemli adımlardan biri oldu. 1990’li yıllarda Amerikan Hava Kuvvetlerinin, sonrasında Sega, Virtualıty ve Nintendo gibi firmaların VR denemeleri oldu. Bu yıllarda 4 duvarı ekran olan ve CAVE ismi verilen VR odaları da denendi. Fakat CAVE tarzı sistemler çok pahalı sistemlerdi. VR gözlüklerinde ise kafa hareketlerini beynin hissetmeyeceği şekilde gecikme olmadan ekrana yansıtmak uzun süre mümkün olamadı. 2007 yılında Google Street View ile panaromik resimlerle dünya üzerindeki caddeleri ve sonrasında binaların içini göstermeye başladı. Fakat gecikme yaşamadan çalışan ilk VR gözlüğü prototipi olan Öcülüs Rift’i 2010 yılında Palmer Luckey tasarladı. 2014 işe Facebook 2.4 milyar dolara Öcülüs’ü satın aldı. Sonrasında Google, Samsung, Sony ve HTC dünyanın ilk VR gözlüklerini çıkaran diğer büyük firmalar oldular.
VR Master şirketini kurmaya nasıl karar verdiniz? Uygulama alanlarından bahseder misiniz?
Benim VR teknolojisiyle tanışmam 2014 yılında Las Vegas’daki CES’te gerçekleşti. Orada ilk defa Oculus Rift’i denediğimde dünyada yeni bir devrim yaşanacağını düşündüm. Bunun üzerine VR/AR teknolojilerini araştırmaya başladım. Sonraki sene ise Amerika’da VR-Masters şirketini kurduk. Uygulama alanları cidden çok geniş. İlk uygulamalar genelde 360 video çekimleri sayesinde tanıtım ve pazarlama alanında oldu. Turizm sektörü bu teknolojileri ilk uygulayanlardan biri oldu. Aynı şekilde üniversiteler kampüslerini tanıtmak için, emlak ve inşaat firmaları ellerindeki gayrimenkulleri tanıtmak için, araba firmaları da yeni modellerini sunmak için VR teknolojilerini kullanmaya başladı. Daha sonra canlı 360 video yayınları ile eğlence sektörü özellikle konserlerde VR kullanmaya başladı. AR ve VR teknolojilerinin kullanıldığı bir başka alan ise eğitim oldu. Hem şirketlerin iç eğitimlerinde hem de üniversitelerde özellikle tıp eğitiminde AR/VR teknolojileri kullanılmaya başlandı.
Şirketler özellikle satış-pazarlama faaliyetlerinde nasıl uygulamadan faydalanıyorlar bir örnekle açıklayabilir misiniz?
Örnek olarak OPET için hayata geçirdiğimiz çalışmayı gösterebilirim. OPET’ in 2006 yılında başlatmış olduğu "Tarihe Saygı” sosyal sorumluluk projesinin tanıtımını yapmak amacıyla proje kapsamında gerçekleştirilmiş olan altyapı ve çevre düzenlemelerini içeren 360 VR çekimler yaptık. Bu 360 videoları OPET tüm sosyal medya mecralarından tanıttı ve bu şekilde bu faydalı proje Türkiye’ye duyrulmuş oldu.
Şu anda Türkiye ve ABD’deki bu trende olan ilgi ve merak ne düzeyde, gelecekte nasıl bir sektör doğması bekleniyor?
VR ve AR trendine ilgi oldukça yoğun düzeyde. Fakat dünya genelinde içerik eksikliği mevcut. Bu sebeple teknolojileri kullanarak içerik üreten firmaların sayısının artış hızıyla bağlantılı olarak pazar da ciddi anlamda büyüyecek. Dünyadaki bir çok finansal kuruluş pazarda inanılmaz bir büyüme bekliyor. Örneğin, International Data Corporation’a (IDC) gore AR/VR pazarının büyüklüğü bu yıl 13 milyar doları; 2020’de ise 140 milyar doları aşacak.
Teknolojinin gelişmesi yan teknolojilerin gelişmesine ne kadar katkı sağlıyor, başlı başına bir sektör olabilir mi?
VR’in başlı başına bir sektör olucağı kesin fakat bu teknolojinin bir sonraki aşaması olan Arttırılmış Gerçeklik (Augmented Reality) pazarının VR pazarından daha büyük olması bekleniyor. Bu alanda önemli atılımlardan birini Microsoft “Hololens” AR gözlüğü ile yaptı. Aslında Hololens kafaya giyilen bir bilgisayar ve Arttırılmış Gerçeklikten çok Karışık Gerçeklik (Mixed Reality) gözlüğü olarak adlandırılıyor. Apple bu alanda varolacağını Metaio firmasını alarak kanıtladı. Ayrıca son development toplantısında lansımanını yaptığı APPLE ARKıt ile geç de olsa bu alanda çalışmaların başladığını müjdeledi. Aynı şekilde Facebook da AR Studio ile bu alanda çalışmalar yapmaya başladığını duyurdu.
Kaynak: TURKOFAMERICA, Volume: 17, Sayı: 44
