Ödül mü, seyirci mi? Mahir Egemen Ertürk’ün 2009 yapımı ‘Çıngıraklı Top’ filminin geçtiğimiz ay Houston Uluslararası Film Festivali’nde altın madalya kazanması Türk insanı olarak bizleri gururlandırsa da akıllara ister istemez şu soruyu getirdi: “Türkiye’nin dünya çapında ödüller kazanan filmleri, Türk halkı tarafından hak ettiği değeri görüyor mu?”
Kuzey Amerika’nın en büyük üç festivalinden biri olan Houston Uluslararası Film Festivali’nde tam 7 bin film arasından sıyrılarak altın madalya kazanan ‘Çıngıraklı Top’ filmi 18 Eylül 2009 tarihinde Türkiye’de vizyona girdiğinde çok az sayıda bir izleyici kitlesi tarafından izlenmişti. Aynı şekilde, Nuri Bilge Ceylan’a Cannes Fim Festivali’nde en iyi yönetmen ödülünü getiren ‘Üç Maymun’ filmi, medyada çok ses getirmiş olsa da yine fazla seyirciye ulaşamadı. Bir düşünceye göre, yurt dışında ödül alan filmler sinemanın tüm estetik öğelerini ekrana taşımayı başaran, görsel anlamda zirve yapmış, sıradan hayatları epik bir biçimde ortaya koyan filmler olmasına rağmen hızlı akan, yüzeysel Hollywood sinemasına alışan izleyici için sıkıcı bulunmakta ve izlenmemektedir. Bu düşünce, Cannes Film Festivali jürisini inanılmaz sinema dehasıyla etkileyen Nuri Bilge Ceylan’ın ‘Üç Maymun’ filmi ya da Semih Kaplanoğlu’nun Berlin’de Altın Ayı kazanan Yusuf Üçlemesi’nin son filmi Bal için geçerli olabilir. İki sinemacı da, sinemanın tüm imkanlarından en mükemmel bir şekilde yararlanmış ve neden sinemanın 7. Sanat olarak anıldığını ispat eden muhteşem filmler ortaya çıkarmışlardır. Fakat bu filmler, seyirciden çok, jüriyi etkilemiştir. Bunun da en önemli sebebi, sinemayı hayatın stresinden kaçmak için önemli bir faaliyet olarak gören izleyicinin filmin kendisine katacaklarından ziyade eğlenmek için filmi izlemeyi tercih etmesidir. Kısacası, birçok izleyici için film izlemek entelektüellik seviyesini artırmak için yapılan bir aktivite değil, yalnızca o an için eğlenmek için yapılan bir aktivitedir. Fazlası değildir.
Çıgıraklı Top filminin başarısı
Bu düşünceyi haksız çıkarabilecek örnek ise ‘Çıngıraklı Top’ filmi! Kariyerinin bir sakatlık sonucu son bulmasının ardından kariyerine Körler Derneği’nin futbol takımının antrenörü olarak devam eden Kerem’in hayatla barışık, sevgi dolu körlerle birlikte yaşadığı deneyimi eğlenceli aynı zamanda duygusal bir şekilde perdeye taşıyan bu film ne Üç Maymun ne de Bal filmlerinin hiçbir özelliğini taşımıyor. Filmde epik bir sinemasal anlatım olduğunu söylemek oldukça zor! Peki bu filmin özelliği neydi de tam 7 bin film arasından seçilmeyi başardı? Çıgıraklı Top filmi, "Üç Maymun" ve "Bal" filmlerinin kaderini paylaştı ‘Çıngıraklı Top’ filminin bu başarıya ulaşmasının nedeni, körlerle ilgili bir filmde asla duygu sömürüsü yapmadan sıcak, içten ve samimi bir film ortaya çıkarması. Çıngıraklı Top filminin Üç Maymun ve Bal ile ortak özelliği, hepsinin yurt dışında ödüller kazanmasına rağmen Türk izleyici tarafından yeterince ilgi görmemesi! Sebebi ne olursa olsun yurt dışında ödül kazanan filmler Türk halkı tarafından ilgi görmüyor. Türkiye’de beğeniyle izlenen ve geniş kitlelere ulaşan, bunun yanında Queens Film ve HBO Komedi Filmleri Festivalleri’nde ödüller kazanan Dondurmam Gaymak her ne kadar bir istisna gibi görünse de izlenme oranının Recep İvedik, Kurtlar Vadisi, G.O.R.A, A.R.O.G, Eyvah Eyvah gibi filmlerle kıyaslanamayacağını rahatlıkla belirtebiliriz. Hollywood Sinemasının etkileri 80’li yıllardan itibaren ülkemizde yerini Hollywood sinemasına kaptıran Türk Sineması’nın son yıllarda inanılmaz bir atak yaptığı kaçınılmaz bir gerçek. Ancak, sinemacıların, çok doğal olarak çekecekleri filmin maddi bir getirisi olmasını isteyecek olmaları onları, yurt dışında ödül kazanabilecek ve ülkemizin adını duyurabilecek filmler çekmektense, gişe hasılatı yapan ancak Türk izleyicisinin dışına çıkamayan filmler çekmeye yöneltebilir. Kültür Bakanlığı’nın bu konuya el atması ise oldukça sevindirici bir gelişme. Kültür Bakanlığı vizyon sıkıntısı yaşayan Türk filmlerinin sorununu çözmek için harekete geçti ve sinema salonlarına maddi anlamda katkı sağlayacak bir çalışma başlattı. Kültür Bakanlığı’nın bu çalışması sayesinde birçok sinema salonu, yabancı filmler yerine Türk Filmleri’ne ağırlık verecek ve salon bulma konusunda sıkıntı çektikleri için geniş kitlelere ulaşamayan Türk filmleri daha çok izlenme şansı bulacak. Kim bilir, belki de bu uygulama sayesinde ödüllük filmler ve seyirlik filmler arasındaki fark ortadan kalkacak.