Küresel krizin etkilerinden sıyrılamayan uluslararası piyasalar, ABD Merkez Bankası'nın açıklamaları ve Moody's'in, 3 ABD bankasının notunu kırmasıyla yeni bir satış dalgasına sahne oldu. Euro/dolar paritesindeki gerileme ve gelişmekte olan piyasalardan çıkışların da etkisiyle dolar, 1,8445 ile TL karşısında tüm zamanların rekorunu kırdı. Avrupa borsalarında yüzde 5'in üzerinde kayıp görülrken Rus borsası yüzde 9,82 düştü. İMKB yüzde 4,68'lik kayıpla günü 57 bin 979 puandan tamamladı. Borsa şirketleri 1 günde 20 milyar lira eridi.
Amerika ve Avrupa'dan gelen olumsuz haberler dünya piyasalarını yine sarstı. ABD Merkez Bankası'nın (FED), ekonomiye ilişkin aşağı yönlü riskler bulunduğuna işaret etmesi ve Moody's'in 3 ABD bankasının kredi notunu düşürmesi, olumlu beklentileri tersine çevirdi. Çin'de imalat sektörünün eylül ayında peş peşe üçüncü defa daralma kaydetmesi de endişeleri artırdı. Küresel piyasalarda etkili olan satış dalgası gün içinde Avrupa borsalarında yüzde 5'i aşan kayıplara yol açarken, İstanbul Borsası günü yüzde 4,68 düşüşle 57 bin 979 puandan kapattı. Dolar 1,8445 lira ile tüm zamanların rekorunu kırdı. Altın fiyatları ise yüzde 3 düştü. Analistler, Türkiye'nin kredi notundaki artış sebebiyle hisse senetleri piyasası görünümünün halen kuvvetli olduğuna dikkat çekiyor.
Yatırımcılar, yeni bir durgunluk yaşanacağı endişesiyle güvenli liman ve likit bir yatırım aracı olarak görülen dolara yöneliyor. ABD Merkez Bankası, ekonomiye ilişkin önemli aşağı yönlü risklerin var olduğu uyarısında bulunarak, uzun vadeli borçlanma maliyetlerini azaltma ve konut piyasasını canlandırma amaçlı yeni bir plan açıkladı. Moody's, Bank of America Corp, Citigroup Inc ve Wells Fargo&Co'nun kredi notunu düşürdü. Bu iki gelişme kaygıların arttığı piyasalarda satış dalgasının hızlanmasına, güvenli liman olarak dolara talebin artmasına sebep oldu. Merkez'den ihale haberinin gelmediği çarşamba günü 1,81'leri deneyen dolar TL dün güne 1,82'den başladı. Açılışın ardından serbest piyasada 1,8240 lira seviyelerine yükselen dolar, 2009 Mart ayında gördüğü 1,8200 seviyesini de aşarak Türk Lirası karşısında en yüksek seviyeye ulaştı. Öğleden sonra ise dolar TL 1,8445 ile rekorunu tazeleyerek tüm zamanların en yüksek seviyesine çıkmış oldu. Öte yandan Merkez Bankası, tutarı en fazla 70 milyon dolar olarak belirlediği döviz satım ihalesinde 70 milyon dolar sattı. İhaleye 200 milyon dolarlık teklif geldi. İhalede oluşan en yüksek, en düşük ve ortalama fiyatlar sırasıyla 1,8315, 1,8300 ve 1,8306 lira oldu. TCMB'nin döviz satım ihalelerine başladığı 5 Ağustos'tan bu yana sattığı tutar ise 2,32 milyar dolara ulaştı. Gösterge faizde yüzde 8,55 bileşik seviyesine kadar yükseldi. Uluslararası piyasalarda altının onsu 1,727 dolara gerileyerek yüzde 3'e yakın değer kaybetti. Euro ise dolar karşısında kayıplarını artırarak yedi ayın en düşük seviyesi olan 1,3465 dolara kadar geriledi. Euro'daki düşüşte, Avrupa Merkez Bankası'nın (ECB) bir çalışmasında, Euro Bölgesi'ndeki mali dengesizliklerin Avrupa Para Birliği'nin (EMU) istikrarı ve sürdürülebilirliğine zarar verme riski taşıdığına dikkat çekilmesi etkili oldu.
İş Yatırım Hisse Senetleri Uzmanı Ahmet Fatih Gürsoy, "Moody's'in üç büyük bankanın notlarını indirdiğini gördük. FED'in beklenenden daha fazla operation twist büyüklüğü ifade etmesine karşı, not indiriminin gelmesi, piyasadaki algıları kısa vadede bozdu. Yansımalarını yurtdışında görüyoruz." dedi. İMKB'nin yine de yurtdışına göre kuvvetli durduğuna dikkat çeken Gürsoy, "Türkiye'nin görünümü hâlâ çok kuvvetli. Not artırımı sonrası yurtdışıyla aynı düştük. Bu, görünümümüzün hâlâ iyi olduğunu düşündürüyor." dedi. Piyasanın en önemli desteğinin 55.700'de olduğunu söyleyen Gürsoy, "Piyasa bunun altına gelmedikçe, bu trendin bozulduğunu söylemek zor ancak düzeltmeler gelebilir, bu çok normal." şeklinde konuştu. FinansInvest Genel Müdür Yardımcısı Mert Ülker de, Türk Lirası'nın zayıf kaldıkça, İMKB'nin dolar bazında cazip hale gelerek TL bazında daha fazla zayıflamadığına dikkat çekti ve şu yorumu yaptı: "İMKB orta vadede pozitif ayrışmasını sürdürebilir. Ancak önümüzdeki dönemde, yurtdışında makro ortam oldukça istikrarsızken, AB'de bir bankacılık krizi riski bulunurken ve AB ile ABD'de aksiyon bazında cephanelerin azaldığı bir ortamda politik kaygılarla yapılabilecek hatalar ekonomik zayıflığı daha da derinleştirebilecekken, risk alma iştahının kırılgan kalmasını bekliyorum."
Avrupa'daki borç krizi para birliğini tehdit ediyor
Öte yandan ECB arafından yayımlanan bir çalışmada, Euro Bölgesi ülkelerinin yaptığı denetimsiz harcamalar ve bunun doğurduğu ülke borçları krizi nedeniyle ortak para birimi projesinin bütünüyle tehlike altında olduğu belirtildi. Öte yandan IMF Başkanı Christine Lagarde, bugün Washington'da başlayacak IMF-Dünya Bankası yıllık toplantılarıyla ilgili düzenlenen basın toplantısında, "Mevcut ekonomik durum tehlikeli bir aşamaya girdi. Ağır borç yükleri toparlanmayı boğabilir." dedi. Lagarde, ülkelerin, artan riskleri karşılamak için birlikte çalışması gerektiğini belirtti. (Zaman)