Cemil Özyurt - Osmanlı Hanedanı’nın yaşayan en yaşlı üyesi olan ve ailenin 44. Reisi konumundaki Şehzade Bayezıd Osman Efendi, bugün toprağa verildi. 6 Ocak Cuma günü vefat eden Şehzade Bayezıd Osman’ın cenazesi Brooklyn Eyüp Sultan Camii’nde kılınan namazın ardından Long Island’taki Washington Memorial Park mezarlığında düzenlenen törenle defnedildi. Camideki cenaze namazına New York Başkonsolosu Ertan Yalçın, ailenin New York’ta yaşayan üyelerinden Sultan Abdülmecid’in 3. kuşak torunlarından Negla Chawky Hanımsultan, 43. Hanedan Reisi Ertuğrul Osman Efendi’nin eşi Prenses Zeynep Osman, Türk-Amerikan toplum üyeleri ve Şehzade Bayezıd Osman Efendi’nin sevenleri, eski çalışma arkadaşları katıldı.
Şehzade Bayezıd Osman, kendisini yetiştiren Çerkez kalfalar Rengin ve Cenan Kalfalar'dan öğrendiği Türkçesi ile ''Saray Türkçesi'' diye tabir edilen lehçeye sahip son Osmanlı'ydı. Camideki törende kısa bir konuşma yapan New York Başkonsolosu Ertan Yalçın, yakından tanıma fırsatı bulduğu Bayezıd Efendi’yi en son hasta yattığı hastanede ziyaret ettiğini, kibarlığı, güleç yüzü ve espritüel kişiliği ile tanındığını ve sevildiğini söyledi. Annesinin yaptığı ikinci evlilik dolayısıyla Amerika’ya 1941 yılında Fransa’dan göç eden Bayezıd Osman Efendi, 44 yıl New York’ta bir kütüphanede çevirmen olarak çalıştı.
Babası Şehzade İbrahim Tevfik Efendi Osmanlı padişahı Sultan Abdülmecid'in tahta çıkmayan oğullarından Şehzade Mehmed Burhaneddin Efendi'nin oğluydu. Şehzade İbrahim Tevfik Efendi, amcası Sultan II. Abdülhamid tarafından yetiştirildi. Hanedanın sürgününden sonra eşleri ve çocukları ile Fransa'ya yerleşti. 31 Aralık 1931’de Fransa'da vefat etti.
Fransızca, İngilizce, Türkçe, Portekizce ve Osmanlıca bilen ve ayrıca 6 farklı dilde de çeviri yapabilen Bayezıd Osman Efendi, resim yapmaya meraklı idi. Kendi eserlerinden oluşan 50 yağlı boya eseri halen Türkiye’de sergilenmeyi bekliyor. Ölmeden öncesi en büyük arzusu resimlerini, babasının da dünyaya geldiği Yıldız Sarayı’nda sergilemek olan Bayezıd Osman Efendi, bu arzusu gerçekleşmeden dünyaya veda etti.
Hiç evlenmeyen ve çocuğu olmayan Bayezıd Osman Efendi, 45 yıldan beri New York’ta aynı apartman dairesinde oturuyordu. Son bir yıla kadar tüm işlerini kendi gören Hanedan Reisi, geçtiğimiz Eylül ayında evinde düşmesi sonucu hastaneye kaldırılmış, sonra da yürüme yetisini tamamen kaybetmişti. Bir süre hastanede yattıktan sonra bir rehabilitasyon merkezinde tedavi görmüş ve Ekim ayında tekrar evine taburcu edilmişti. Evde bir süre özel hemşire gözetiminde bakılan Şehzade, evde ağrılarının artması sonucu New York’taki NYC Health + Hospitals / Bellevue’ye kaldırıldı. Hastanede iyileştiğine kanaat getirildikten sonra özel bir bakımevine taburcu edilen Bayezıd Efendi, bakımevinde sadece bir gece kaldıktan sonra ertesi gün vefat etti. Şehzade'nin defnedildiği mezarlıkta kendisinden tam 17 yıl önce aynı gün 6 Ocak 2000 yılında vefat eden Sultan Abdülmecid'in torunlarından Fatma Samire Sultan da yatıyor.
Şehzade Osman Bayezıd, Şadiye Hadice Sultan ve Şehzade İbrahim Tevfik çiftinin üç oğlundan hayatta kalan tek oğluydu. Kardeşi Mehmed çocukken geçirdiği zatüre nedeniyle vefat etti. 1924-1941 yılları arasında Fransa'da yaşayan Şehzade Bayezıd Efendi, annesi ile babasının ayrılmasının ardından üvey babası ve kardeşi Şehzade Burhaneddin Cem ile birlikte ABD'ye yerleşti. Annesi Şadiye Hadice Sultan, baba tarafından da varlıklı bir ailenin kızıydı. Babası, 93 Harbi kahramanı Çürüksulu Gürcü Bahri Paşa'ydı. İstanbul Salacak'taki ünlü kırmızı Çürüksulu Yalısı, dedesinin yeğeni Çürüksulu Ahmet Paşa'ya aitti.
Şehzade Osman Bayezıd Efendi'nin, Kadriye, Fatma Zehra, Rabia Nilüfer, Ayşe Fethiye, Fevziye isminde baba bir, anne ayrı kızkardeşleri oldu. Yıllar sonra ağabeyi Şehzade Burhaneddin Cem, kız kardeşi Nilüfer'i Cezayir'de buldu. O sırada Şehzade Bayezıd Efendi de Amerikan ordusunda görevliydi. Nilüfer, sonraki yıllarda kardeşlerinin de yardımıyla ABD'ye yanlarına geldi ve ömrünün sonuna kadar da ABD'de yaşadı. Şehzade Osman Bayezıd'ın kendisi gibi New York'ta yaşayan ağabeyi Burhaneddin Cem de 2008'de New York'ta vefat etti. 1941'de ağabeyi Cem'le New York'a ilk geldikleri günü de hatırlıyor. Kardeşi ile dünyanın ilk gökdelen tarzı rezidansları olarak inşaa edilen Tudor City Apartmanları'nda oturdukları dairenin dar ve ince penceresinden dışarı bakıp, ''Sanırım çok fakiriz. Yoksa bu kadar küçük pencereli bir evde oturmayız,'' diye konuştular. Üvey babası ölene kadar da fabrikalarda yöneticiliğe devam etti. 1952 yılında vefat edince de kendisine başka bir iş aramaya başladı. Kütüphanede çalışmaya başladı. Beş yıl Hudson Library'de çalıştıktan sonra New York Kütüphanesi'nin şubelerinden biri olan Manhattan'da 53'ncü Cadde'de 5. ile 6. Avenue arasındaki Donnell Library Center'e geçti. Toplamda 45 yılını New York kütüphanelerinde çeviri yaparak harcayan Bayezıd Efendi, 1997 yılında emekliye ayrıldı. Emekliliğinden sonra çeviri bölümünde kimse olmadığı için tekrar çağrıldı. Kütüphane, 30 Ağustos 2008'de yıkılıp yerine 35 katlı yüksek katlı bir bina yapıldı.
Amerikan Ordusu'nda da 2. Dünya Savaşı'nın bitimine yakın görev yapan Şehzade Bayezıd, Amerikan ordusunun Avrupa'daki değişik üslerinde görev yaptı. Amerika'ya gelmeden önce bir yıl İngiltere'de İngilizce kursuna giden Şehzade, 1 yıla yakın da Portekiz'de yaşadı. Portekizce'yi de bu süre zarfında öğrendi. Kendisinden 4 yaş büyük ağabeyi Şehzade Cem Efendi ile ABD'ye gelen Bayezıd Efendi, annesinin ikinci evliliğinden 2 üvey kardeşi vardı. (Foto: Kahraman Haliscelik)